Skrzat, który wsadził mnie do więzienia

Wpatruję się w to zdjęcie z rozczuleniem. Za 54 lata ten skrzat wsadzi mnie do więzienia. Może ktoś doszuka się w tym dzieciaku jakichś rysów zła. Ja nie potrafię. Podpiera się co prawda buńczucznie pod bok, nogę założył za nogę, ale pochodzi przecież z rodziny ziemiańskiej. Oni tak mają.  Ustawiają dzieci do zdjęcia w pozie władczej.

Kiedy oglądam swoje zdjęcia, na których jestem w wieku Wojtka, bo skrzat na fotografii ma na imię Wojtek, widzę dzieciaka, który obie ręce ma opuszczone, krzywi się, pozować nie umie, taki łachmyta. Można powiedzieć, że sam się o więzienie prosi.

Ile lat może mieć Wojtek na tym zdjęciu? Może cztery, może pięć? Stawiam na cztery. Tak mi bardziej pasuje. Bo jeśli Wojtek ma cztery lata, to jest rok 1927 i na świat w pobliskich Łapach przychodzi mój ojciec. Dzielą ich cztery lata i  może ze trzydzieści parę kilometrów, bo Wojtek wraz z rodziną mieszka w Trzecinach, majątku Jaruzelskich

W połowie drogi między Trzecinami a Łapami jest Ruś Stara. To gniazdo rodowe Jaruzelskich. A mniej niż dziesięć kilometrów od tego gniazda jest wieś Kruszewo, skąd jest moja rodzina, wywodząca się z tamtejszej szlachty zagrodowej.

Mój ojciec nigdy nie spotkał żadnego z Jaruzelskich, ale mój dziadek? Kto wie? Nasi przodkowie z pewnością musieli się ze sobą kiedyś zetknąć.

Kiedy w 1981 roku generał Wojciech Jaruzelski wprowadził stan wojenny, żeby mnie internować, nie miałem o tym wszystkim bladego pojęcia. Miałem 23 lata i nienawidziłem skurwiela serdecznie.

W 1992 roku, kiedy go spotkałem, już go nienawidziłem mniej. Ale nadal nie znałem tego fragmenty jego historii i nie wiedziałem, że gdyby coś w naszych historiach lub historiach naszych rodzin się delikatnie przestawiło, coś wpadło w ich tryby, zakłóciło choćby nieznacznie ich pracę, to może bylibyśmy sąsiadami, w końcu nasze rodziny mijały się zaledwie w odległości 10 kilometrów. Cóż to jest za odległość w obliczu niezmierzonych przestrzeni historii?!

Jednak spotkaliśmy się dopiero my. Miałem 34 lata i byłem dziennikarzem. Generał nie był już prezydentem tylko pisarzem. Miał 69 lat i napisał książkę pod beznadziejnym tytułem „Stan wojenny. Dlaczego…” I jeździł po kraju promując swoje dzieło.

W Białymstoku dostałem 15 minut na ekskluzywny wywiad. Generał oczywiście w ogóle mnie nie znał, ani nie wiedział, że mnie internował 11 lat wcześniej. Ale ja wiedziałem, więc się nabuzowałem na ten wywiad, jak pijak na wódkę  po jedenastoletniej abstynencji. Starałem się obudzić w sobie całą swoją nienawiść. Ale mi się nie udało. Już zapomniałem, jak nienawiść smakuje.

 Nie było jednak tak, że całkiem generałowi odpuściłem. Zamiast 15 minut rozmawialiśmy pół godziny. O stanie wojennym oczywiście, ale szczegółów zupełnie nie kojarzę. Pamiętam tylko, że generała wkurzyłem, że pod koniec rozmowy był wyraźnie zirytowany, w końcu zarzucił mi, że nie przeczytałem jego książki.

Zaprzeczyłem. Czyli skłamałem, bo do dzisiaj jego książki nie przeczytałem. Nie poszedłem na spotkanie z nim, żeby o jego książce dyskutować. Nic mnie jego książka nie obchodziła.

Nienawiścią nie zapałałem, książki nie przeczytałem. Szkoda, że wtedy nie wiedziałem tego, co wiem teraz. Może wówczas pogadalibyśmy, jak sąsiedzi.

Niestety, w Wojciechu Jaruzelskim sąsiada rozpoznałem dopiero wczoraj, dwa lat po jego śmierci.Kiedy popatrzyłem na to zdjęcie.